“Konfet yeməyin,
dişləriniz tökülər”, “şirniyyat yeməyin, kökələrsiniz”, “şirin çay – diabetə
yol açır”, “şəkər bəyaz ölümdür” və s. kimi dəhşətli sözləri uşaqlıqdan
eşidirik. Lakin bu qorxuducu ifadələr nə dərəcədə həqiqətə uyğundur? Bəlkə
bunların böyük bir qismi sadəcə mifdir?
Mif № 1. Şirniyyat artıq çəkinin əsas səbəbidir
Mif № 2. Şirin qida dişləri dağıdır
Dişlərdə kariesi tək
şəkər deyil, hər hansı diş dibində qalıcı qida yarada bilər. Karies həzmi
ağızda başlayan mürəkkəb
karbohidratların təsirindən yaranır. Ona
görə də hər qida qəbulundan sonra ağızı yaxalamaq və müntəzəm olaraq dişləri yumaq
lazımdır.
Mif № 3. Şəkər diabetin əsas səbəbidir
Alimlər müəyyən
etmişlər ki, diabetin əsas səbəbi həyat üçün vacib
orqanların ətrafında toplanan piyin miqdarının artması, kifayət qədər fiziki
aktivliyin olmaması və genetik meyillilikdir. Şəkər orqanizmdə piyin
toplanmasına səbəb
olur, lakin bu heç də digər karbohidratların – ağ un, bir
çox souslar, alkoqol və hətta banan, üzüm və qarpızın təşviqindən çox deyil.
Mif № 4. Şəkər xərçəng şişinin inkişafını dəstəkləyir
Orqanizmə daxil olduqda şəkər enerjiyə çevrilir, böyük miqdarda enerji və şəkər xərçəng toxumasının inkişafını dəstəkləyir. Lakin şəkərdən imtina xərçəngin inkişafını ləngidə bilməz: xərçəng hər bir halda qlükozaya yetişəcəkdir.
Mif № 5. Şəkər narkotik kimi asılılıq yaradır
Aparılan elmi
tədqiqatlar insan
orqanizminin hər hansı qida məhsulundan asılılığını təsdiq etmir. Şəkər və
saxaroza insanda fiziki asılılıq yaratmır və narkotik kimi təsir göstərmir.
Mif № 6. Şəkər əvəzediciləri şəkərin özündən faydalıdır
Şəkər əvəzediciləri
tibbi göstərişlərə görə şəkər tövsiyə olunmadığı halda istifadə edilir. Amma
bir çox sağlam adamlar düşünür ki, şəkərin süni əlavələrlə və
şirinləşdiricilərlə əvəz olunması daha faydalıdır. Həqiqətdə isə süni şəkər
əvəzedicilərinin sağlamlığa neqativ təsiri təsdiq
edilmişdir: onlar
qlükozanın qanda səviyyəsini artırmır, lakin çəki artımına səbəb
olur. Təbii komponentlər əsasında şəkər əvəzediciləri isə kalori
baxımından şəkərdən praktik olaraq seçilmir.
Mif № 7. Şirniyyatı günün birinci yarısında yemək məsləhətdir
Belə bir teoriya var ki,
tərkibində şəkər olan qidaları səhər vaxtı yemək lazımdır, günün ikinci
yarıslnda karbohodratlar qanda şəkərin səviyyəsini artırır və bunu tənzimləmək
üçün orqanizmə daha artıq zaman tələb olunur. Həqiqətdə isə hər bir qida qanda
şəkərin səviyyəsini artırır, amma karbohidratların günün müəyyən hissəsində
aktivliyinin artması barədə heç bir isbat yoxdur.
Mif № 8. Şirniyyat uşaq psixikasına təsir edir
Şəkərin uşaqları
hiperaktiv etməsi barədə mif bəzi valideyinlərin beynində dərin iz buraxmışdır.
Amma bir çox tədqiqatların
nəticələrinə görə şəkərin
uşaqların davranışına və onların aktivliyinə hər hansı təsiri aşkar
edilməmişdir.
Mif № 9. Şirniyyatdakı şəkər meyvə və tərəvəzdəki şəkərdən fərqlidir
Şirin meyvə və
tərəvəzdəki şəkərin tərkibi rafinə
edilmiş şəkərdəki ilə eynidir. Düzdür,
meyvədə onun konsentrasiyası azdır və tez mənimsənilir, habelə meyvə yeyərkən səkərlə birlikdə
orqanizmə vacib minerallar və vitaminlər də daxil olur. Ona görə də şirniyyat
əvəzinə meyvə yemək daha məqsədəuyğundur.
Mif № 10. Şəkərin çox hissəsi orqanizmə şirniyyatla daxil olur
Şəkər istifadəsini
azaltmaq üçün sadəcə olaraq şirin şeylərdən imtina etmək kifayət deyil. Şəkər
praktik olaraq hər
yerdə var, o qida məhsullarının əksəriyyətinin tərkib hissəsidir: çörək, konservlər,
pendirlər, kolbasalar, tərəvəzlər, meyvələr, souslar, şirələr, yoqurtlar,
alkoqol.
Mif № 11. Şəkərdən tam imtina sağlamlığın rəhnidir
Şəkər enerji hasil etmək üçün orqanizmə lazım olan qlükozanın əsas mənbəyidir. Şəkərdən imtina etdikdə fiziki zəiflik və zehin aktivliyinin azalmasının qarşısını almaq üçün onu karbohidrat tərkibli digər qidalarla əvəz etmək lazımdır. Lakin ən ciddi pəhriz zamanı da həkimlər qida rasionundan şəkərin tam olaraq çıxarılmasını tövsiyə etmirlər. Şəkərin sutkalıq norması ümumi karbohidrat miqdarının 15%-i miqdarında (təqribən 50-60 q) olmalıdır.
Çalışın sağlam qalın!!!
Fəxrəddin Əfəndiyev, MD/Ph.D
No comments:
Post a Comment