Qan təzyiqini azaltmaq üçün 4 sadə üsul

 

Habelə, təzyiqinizin olmasını unutmanız üçün daha 10 məsləhət.

Yüksək arterial təzyiq öldürür, və bu da metafora deyil. Tək ABŞ-da bu ürək-damar problemi hər il yarım milyon insanın həyatını alır.

Yüksək təzyiq nədir və nəyə görə təhlükəlidir

Təzyiqin artmasını “sakit qatil” adlandırırlar, bunu deməyə tutarlı əsaslar var. Hipertoniya (hipertenziya) çox vaxt qabarıq əlamətlərlə biruzə vermir, amma təhlükəli ürək-damar sistemi pozğunluqlarının və insultun əmələ gəlmə riskini kəskin artırır.

Arterial təzyiq 2 rəqəm formatında ölçülür.

• Birinci – sistolik təzyiq – ürəyin yığılması ilə qanın aortaya püskürməsi nəticəsində damar divarına hansı güclə təzyiq etməsinin şiddətini göstərir (civə sütunu millimetr ölçü vahidi ilə). Bu sistola adlanır.
• İkinci – diastolik – ürəyin yığılmalar arası dövrdə qanın təzyiqini təyin edir. Ürək əzələsinin boşalması fazası diastola adlandırılır.

Ümumiyyətlə, qan damarları elastikdir. Lakin təzyiq həddən artıq yüksək olarsa, damar divarı tab gətirməyə bilər. Damarın hər hansı bir vacib orqanda yırtılması çox ciddi ağırlaşmalara, hətta ölümə səbəb ola bilər.

Hansı təzyiqi həddən artıq artmış hesab etmək olar? 2017-ci ildə Amerika kardiologiya assosiasiyası arterial təzyiqin 130/80 mm c.s. göstəricisindən yuxarı olduqda artmış hesab edilməsini tövsiyə edir. Avropada bu göstərici bir qədər yuxarıdır – 140/90 mm c.s.

Əgər təzyiqiniz bu səviyyədə və yaxud bundan yuxarıdırsa, siz risk zonasındasınız. Təcili tədbirlər görmək lazımdır.

Ev şəraitində tez zamanda təzyiqi necə azaltmaq olar

Onu demək lazımdır ki, hipertoniya şikayətləri ilə mütləq həkiminizə müraciət etməlisiniz. Təzyiqin səviyyəsinə, həyat tərzinizə və digər faktorlara görə həkim sizin üçün individual olaraq profilaktika planı tərtib edəcək və, cox ehtimal, təzyiq göstəricilərini normal səviyyəyə gətirmək üçün müvafiq medikamentoz müalicə təyin edəcək.

Lakin hər hansı bir səbəbdən həkimə müraciət edə bilmədiyiniz halda bu bir neçə tövsiyə təzyiqi aşağı salmağa kömək edə bilər. Özünüz üçün rahat olanı seçin, və yaxud da, maksimal effekt almaq üçün bunların kombinasiyasından istifadə edin.

Конец формы

1. Bir neçə dəfə dərindən nəfəs alın

Tədqiqatlar göstərir ki, düzgün edilimiş dərindən nəfəsalma  damarlarda təzyiqin aşağı salınması üçün ən effektiv üsullardan biridir. Bu onunla izah olunur ki, dərindən nəfəs aldıqda bədənin bütün toxumalarına, ətraflar daxil qanın axını artır.

• Özünüzü boşaldın, gözlərinizi bağlayın. Bu hipertoniyanın əsas risk faktoru olan stressin səviyyəsini azaldacaq.
• Dərindən nəfəs alın, 5-ə qədər sayın. Nəfəsinizi döşlə deyil qarınla alın. Kontrol üçün əlinizi qarnınız üstünə qoyun: siz onun qalxdığını hiss etməlisiniz.
• Bir də 5-ə qədər sayaraq nəfəs alın.
• Bunu 3-5 dəqiqə təkrarlayın.

Nəfəsinizi verdikdən sonra tənəffüsü 8-10 saniyəlik dayandıra bilərsiz – özünüz üçün ən rahat olanını seçin.

2. İsti vanna qəbulu

45°C temperaturda suyu tasa tökün və 10 dəqiqəlik əllərinizi və yaxud ayaqlarınızı suya salın. İsti su ətraflarda damarları genişləndirəcək və onlara qan gələcək və bu da təzyiqi bir qədər azaldacaq.

3. İsti nanəli çay için

Allergiyanız yoxdursa, bir qədər nanə yarpağını qaynar suda dəmləyin, soyudun və aramla için. Nanə təzyiqin azalmasına gətirib çıxaracaq.

Amma yadda saxlayın: nanə yüksək təzyiqə qarşı dərman vasitələrinin təsirini gücləndirir. Ona görə ehtiyatlı olun.

4. Tabletlərdə pişikotu (valeriana) qəbul edin

Pişikotu – güclü sakitləşdiricidir və orqanizmin stressə müqavimətini artırır. Bunun nəticəsində ürək döyüntüləri sakitləşəcək, arterial təzyiq düşəcək. Vacib olan: pişikotunu qəbul edərkən təlimatında qeyd olunmuş qəbul dozasını aşmayın!

Təzyiqi dərmansız necə azaltmaq olar

Bir daha qeyd edilməlidi ki, yuxarıda sadalanan ev şəraitində təzyiqin salınması üsulları təcili görülə bilən tədbirlərdir. “Sakit qatillə” yalnız həkimin köməyi ilə, onun tövsiyələrini dəqiqliklə yerinə yetirərək mübarizə aparmaq olar.

Amma söhbətimizin yaxşı tərəfi ondan ibarətdir ki, təzyiqin səviyyəsinə təsir edən faktorlardan ən önəmlisi həyat tərzidir. Onu sağlam tərəfə dəyişmək kifayət edir ki, hipertoniya ya tam olaraq həyatınızdan çıxıb getsin, yaxud da dərman vasitələrinə ehtiyacınız nəzərə çarpacaq dərəcədə azalsın.

Mayo Clinic tədqiqat təşkilatının nüfuzlu ekspertləri yüksəlmiş təzyiqin dərmansız kontrolunu təmin etmək üçün 10 vacib addımın siyahısını hazırlayıblar:

1. Artıq çəkidən qurtulun. Hər itirilmiş kiloqram təzyiqi 1 mm c.s. azaldacaq.
2. Müntəzəm olaraq məşq edin. Seçimləriniz – aerob məşqlər: uzun məsafəyə gəzinti, yüngül qaçış, velosiped sürmək, üzgüçülük, rəqslər. Bu məşğuliyyətinizə gündə ən azı 30 dəqiqə ayırın. Beləliklə qan təzyiqinizi əlavə 5-8 mm.c.s. azaldacaqsınız.
3. Sağlam qida qəbul edin. Bol meyvə, tərəvəz, taxıl (sıyıqlar), az-az yağlar, yarımfabrikatlar, xəmir bişintiləri. Dietanın dəyişdirilməsi AT-i 11 mm c.s. azalda bilər.
4. Rasionunuzda duzun miqdarını azaldın. Heç olmasa azacıq. Bu təzyiqinizi 5-6 mm c.s. azaldacaq. Yadda saxlayın: ÜST və digər nüfuzlu mənbələr duzun gündəlik miqdarının 5 q-dan çox olmamasını tövsiyə edir, bu da 1 çay qaşığından azdır!
5. Alkoqol içməyin, ya da içməyi məhdudlaşdırın. O cümlədən pivənin. Sonuncu mayenin qalıcılığına və təzyiqin artmasına səbəb olur. Bundan başqa, pivənin tərkibində olan maddələr qarın nahiyəsində piy toxumasının artmasına səbəb olur ki, bu da təzyiqə pis təsir edir. Ümumiyyətlə, alkoqolun təhlükəsiz dozası mövcud deyil. Lakin bundan tam olaraq imtina edə bilmirsizsə, heç olmasa “norma”nı aşmayın. Qadınlar üçün bu gündəlik 330 ml pivə, və yaxud 150 ml çaxır, və yaxud 50 ml 40-dərəcəli içkidir. Kişilər üçün – bundan 2 dəfə çox.
6. Siqareti atın. Hər siqaret təzyiqi 25% artırır.
7. Qəhvəni az için. Düzdür, bu bir qədər mübahisəlidir, çünki qəhvənin təzyiq göstəricilərinə təsiri alimlər tərəfindən hələ diskussiya mövzusudur. Məsələ ondadır ki, kofein bəzilərinin AT-ni artırsa da, digərlərində bu müşahidə edilmir. Siz özünüzü birinci kateqoriyaya aid edirsinizsə (yoxlayın: təzyiqinizi qəhvə qəbulundan əvvəl və 30 dəqiqə sonra ölçün, nəticələri müqayisə edin), qəhvədən yaxşı olar ki, imtina edəsiniz.
8. Stressi azaltmağa çalışın. Xroniki stress arterial təzyiqin artmasının əsas faktorlarından biridir.
9. Öz təzyiqinizi ev şəraitində daim kontrolda saxlayın və həkiminizlə müntəzəm məsləhətləşin. Ev şəraitində monitorinq həyat tərzinizdəki hansı dəyişikliklərin işlədiyini, hansıların az effektli olduğunu göstərəcək.
10. Qohumlarınızı, dostlarınızı öz problemləriniz barədə xəbərdar edin, yaxınlarınızın dəstəyi sağlamlıq problemlərinizlə mübarizənizi yüngülləşdirəcək və stressi azaldacaq.

Çalışın sağlam qalın!!!   

Fəxrəddin Əfəndiyev, MD/Ph.D