April 19, 2023

Damarlarımız haqqında 10 maraqlı fakt

 

1. Mürəkkəb damar şəbəkəsi kompleksi

İnsan bədənində olan damarlarının ümumi uzunluğu təxminən 100 min kilometrdir.

2. Ən təhlükəli xəstəlik

Ateroskleroz ən geniş yayılmış patologiya olmaqla, həm də ən təhlükəli xəstəlikdir. Statistikaya görə ölüm səbəbləri sırasında birinci yerdədir, planetin yetkin əhalisinin yarısı bundan əziyyət çəkir.

3. Tək ürəyi deyil...

Yanlış təəssürata rəğmən, ateroskleroz təkcə hipertoniya və miokard infarktı ilə səciyyələnmir, bu xəstəlik aortanı, aşağı ətrafların periferik damarlarını (belə hallarda xəstələr ayaqlarında ağrıdan şikayət edirlər), beyin arteriyalarını, böyrəkləri və s. zədələyir.

4. Əlçatan diaqnostika

Damarlarda tıxanmanın olmasını müəyyən etmək üçün müxtəlif diaqnostik tədqiqatlar mövcuddur. Məsələn, ultrasəslə Doppler diaqnostikası. Bu tədqiqat qanın damarda axınının normada olub-olmamasını və tıxanma dərəcəsini təyin etməyə imkan verir. Doppleroqrafiya zamanı qan damarlarını görmək və onlarda qanın normal axıb-axmamasını müəyyən etmək olar. Bu zaman venoz və arterial qan vizual olaraq fərqlənir (fərqli rəngə malikdir).

Eləcə də qan damarlarında tıxanmaları maqnit-rezonans tomoqrafiyanın (MRT) xüsusi növü olan MRA diaqnostikası vasitəsilə də müəyyən etmək olar.

Yeni 3D damar görüntüləmə texnologiyası olan VascuViz qan nəqli sistemlərinin arteriyalardan tutmuş kapilyarlara qədər bütün damarların necə işlədiyini təhlil etməyə kömək edəcək.

VascuViz, damarlara nüfuz edən və onları 3D formatda görünən edən polimerlərə əsaslanır. Texnologiya müxtəlif skanerlərdən istifadə edərək qan damarlarını vizuallaşdırmağa imkan verir.

5. Virtual kateterizasiya

Kompüter tomoqrafiyanın (KT) bir növü də kompüter angioqrafiyasıdır. Bu tədqiqat qan damarlarındakı tıxanmaların qeyri-invaziv yolla (qan damarlarına kateter daxil etmədən) diaqnostikasına imkan verir. Prosedur kontrast agentin venadaxili yeridilməsindən və bir neçə KT şəkillərinin çəkilməsindən ibarətdir. Bu tədqiqat orqanizmin müxtəlif nahiyələrində qan dövranı pozğunluqlarını aşkar etməyə imkan verir. Buna virtual kateterizasiya da deyilir.

6. Dolayısı yolla

Damarın tıxanması nəticəsində yaranan qan dövranı pozğunluqlarının aradan qaldırılması yollarından biri “şuntlama” əməliyyatıdır. Digər bir metod isə damarı bağlayan aterosklerotik lövhələrin mexaniki olaraq dağıdılması və qanın damarlarda sərbəst axınının təmin edilməsidir.

7. Xəstəni ayaqları qidalandırır

Şuntlama əməliyyatı zamanı damar "təmizlənmir", tıxanmış damara alternativ qan axını yolu yaradılır. Bu məqsədlə xəstənin öz qan damarından istifadə edilir, əsasən – ayaq venaları.

8. Əksinə axın

Ürəkdən qanı daşıyan damarlar (arteriya), qanı ürəyə geri gətirən damarlardan (venalar) fərqlənir. Vena damarlarının içərisində venoz qapaqlar olur. Buna görə də, xəstənin venasından arteriya “düzəldərkən”, onların daxili venoz qapaqlar çıxarılır. Bəzən isə venanın təbii istiqaməti dəyişdirilərək tərsinə tikilir.

9. İncə materiya

Şuntlama əməliyyatı və qan damarlarının tikilməsi texnikası fransız cərrahı Aleksis Karrel (Alexis Carrel) tərəfindən işlənib hazırlanmışdır. Əməliyyatın texnikasına, alimin anasının sevdiyi məşğuliyyət olan incə tikmələr əhəmiyyətli dərəcədə təsir göstərmişdir. 1912-ci ildə Aleksis Karrel bu sahədəki nailiyyətlərinə görə tibb üzrə Nobel mükafatına layiq görülmüşdür.

10. Tükdən incə

Qan damarının divarının qalınlığı olduqca incədir (təxminən 0,5 mm), buna görə də onu tikmək üçün çox nazik saplardan istifadə olunur. Bu saplar insan saçından daha nazikdir. Cərrahi iynənin diametri 0,14 mm təşkil edir. Əməliyyatı edən cərrah mikroskop və ya digər optik alətdən istifadə edir.


Çalışın sağlam qalın!!!   

Fəxrəddin Əfəndiyev, MD/Ph.D




No comments:

Post a Comment

Ən populyar məqalələr